Begrippenlijst

Als de oorzaak van onbalans langer aanblijft gebruikt TenneT regelvermogen om weer balans te krijgen op het net. Regelvermogen kan opregelend of afregelend zijn. Opregelend aFRR levert stroom aan het net bij een tekort, afregelend aFRR verbruikt stroom van het net. Opregelend aFFR kan gedaan worden doormiddel van het opstarten van een WKK-eenheid, een biogasinstallatie of door het ontladen van een batterij. Maar, je zou ook minder kunnen gaan verbruiken. Afregelend aFRR zorgt voor minder invoeding op het net bij stroomoverschotten. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn als er onverwachts te veel wind of te veel zonne-energie wordt opgewekt. Edmij levert op dit moment veel afregelend aFRR door windturbines te curtailen.

Een bruto-productiemeter is een extra elektriciteitsmeter die kan meten hoeveel energie uw productie-installatie (zoals zonnepanelen) opwekt. Dit is een uitkomst bij het berekenen van uw geproduceerde GvO’s (Garanties van Oorsprong).

Een Balancing Service Provider (BSP) biedt TenneT balanceringsvermogen aan. TenneT koopt balanceringsvermogen in en activeert balanceringsenergie van BSP's om onbalans in het elektriciteitsnet op te lossen. Om hun balanceringscapaciteit aan TenneT aan te bieden, moeten BSP's zich eerst kwalificeren bij TenneT. Edmij is al gekwalificeerd.

Op dit moment is er in Nederland érg veel congestie. De netbeheerders proberen doormiddel van congestiemanagement verbruik en teruglevering op het elektriciteitsnet beter op elkaar af te stemmen. Netbeheerders kunnen bijvoorbeeld in een lokaal gebied waar er op dat moment te veel wordt geproduceerd een oproep doen om de productie te verminderen. Een Congestion Service Provider (CSP), zoals Edmij, kan hierop reageren door in dit geval de productie te verminderen van een zonne- of windpark. De eigenaar van dit park krijgt hier een financiële vergoeding voor. Congestiemanagement is in opkomst via het platform GOPACS. Het verhelpen van congestie is één van de verdienmodellen achter flexibiliteit.

Curtailment is het opzettelijk inperken van de productie van bijvoorbeeld jouw zonne-of-windpark. Er zijn twee redenen waarom er gecurtaild zou kunnen worden: een transmissiebeperking en negatieve prijzen. Het kan soms lonen om veel méér zonnepanelen neer te leggen dan je gecontracteerd vermogen. Het aantal uren dat je namelijk in een piek zit van je zonneproductie is namelijk erg laag, en in ‘middelmatige’ zon dagen kan je dan alsnog volledig blijven produceren. Doormiddel van een dynamisch vermogensregelaar zou je de productie van je zonnepark op de meest zonnige dagen kunnen curtailen. Erg zonde, maar gelukkig is bovenstaand uitgelegd dat op die meest zonnige dagen de prijs ook laag is. Een tweede reden voor curtailen is negatieve onbalansprijzen. Zie hiervoor rekenvoorbeeld 2.

Elektriciteitsleveranciers sluiten leveringscontracten voor stroom met verbruikers en producenten. Daarnaast regelen elektriciteitsleveranciers alle facturaties. Om dit te kunnen doen kopen zij stroom in op de lange-termijn, day-ahead en intraday markt. Soms zijn energieleveranciers ook PV-partij, en dus financieel verantwoordelijk voor het verbruik en de productie van hun klanten. Andere leveranciers kiezen ervoor zich aan te sluiten bij een andere PV-partij. In beide gevallen is de energieleverancier verantwoordelijk voor het voorspellen van het verbruik en productie van hun klanten. Edmij voorspelt zelf, is zelf energieleverancier, en is ook zelf PV-partij.

Edmij doet de inkoop en verkoop van energie voor al haar klanten op de zogeheten EPEX Day-Ahead spotmarkt. De EPEX Day-Ahead markt is toegankelijk voor alle partijen die hier energie willen inkopen of verkopen. Op de EPEX website kan iedereen de dagelijkse (uur)prijzen en handelsvolumes inzien. Theoretisch kunnen zakelijke grootverbruikers dus geld besparen door zelf actief mee te doen. In de praktijk is dit echter zeer tijdrovend. Daarnaast moet je verstand van zaken hebben om gericht in te kunnen kopen op deze spotmarkt. Simpel gezegd is het dus praktischer om dit via een aanbieder als Edmij te laten verlopen.

Landelijk netbeheerder TenneT is verantwoordelijk voor de balanshandhaving - het continue in balans houden van het aanbod van en de vraag naar elektriciteit - van het Nederlandse hoogspanningsnet. TenneT betaalt marktpartijen een vergoeding voor diverse balanceringsdiensten om de systeembalans te handhaven en te herstellen: primaire reserve, secundaire reserve en tertiaire reserve (‘noodvermogen’). TenneT koopt deze diensten in via veilingen. De frequentie van het internationale hoogspanningsnet is 50Hz. TenneT stabiliseert frequentieverstoringen met de primaire reserve (FCR). TenneT wil de frequentie op 50Hz houden. Wanneer er te weinig elektriciteit het net op komt wordt de frequentie lager. Een batterij (bijvoorbeeld) kan deze afwijking oplossen door op dat moment elektriciteit te leveren. Dit kan ook andersom, door bij overschotten de batterij op te laden. De frequentieafwijking is op lokaal niveau. Om deze balanceringsdienst aan te kunnen bieden, moet je daarom de frequentie lokaal meten en daar tegengesteld, in beide richtingen, op kunnen reageren. Het gevraagde minimale vermogen is 1 MW. Dat vermogen moet je binnen 30 seconden kunnen leveren voor een periode van maximaal 15 minuten. Verder moet je TenneT dagelijks vóóraf informeren over de locatie en de specificaties van het vermogen dat je beschikbaar hebt. Enige jaren geleden waren het vooral de traditionele energiebedrijven en zeer grote verbruikers die balanceringsdiensten leverden. Tegenwoordig kunnen ook kleinere partijen dit doen via de zogenaamde Balance Service Providers (BSP). Het is mogelijk om het vermogen van verschillende partijen samen te voegen (aggregeren) en gezamenlijk aan te bieden aan TenneT. Een aggregator, zoals Edmij, zoekt partijen die elkaar aanvullen en realiseert zo een ‘pool’ van vermogen die voldoet aan de eisen van TenneT. Op die manier kunnen ook kleinere assets geld verdienen met het leveren van systeemdiensten aan TenneT.

Kans voor partijen met flexibiliteit Onbalans is niet alleen een risico, maar ook een kans voor partijen met flexibiliteit; flexibel inzetbare apparaten zoals een accu (energie-opslag), oven, vriescel, gemaal, windturbine, zonnepaneel of warmtekrachtkoppeling. Indien je in staat bent om met deze apparaten je verbruik of productie aan te passen bij hoge of juist bij lage onbalansprijzen zijn er veel arbitrage mogelijkheden. Onbalansprijzen fluctueren sterk, mede door het groeiende aandeel hernieuwbare energie zoals wind- of zonne-energie. De onbalansprijs is daarmee een goede graadmeter voor de beschikbaarheid van duurzaam opgewekte elektriciteit: als er relatief veel duurzaam opgewekte elektriciteit beschikbaar is, dan zijn prijzen relatief lager en naarmate prijzen stijgen worden er steeds inefficiëntere en meer vervuilende opwekinstallaties ingezet. Met deze ‘flexibiliteit’ verdien je niet alleen geld maar draag je dus ook bij aan een beter milieu. Je maakt gebruik van duurzame energie die er op enig moment werkelijk is. In het geval van bijvoorbeeld een batterij bewaar je de duurzame energie die soms overtollig is. En op momenten dat er stroomtekorten zijn, (en vooral conventionele energiecentrales stroom produceren), ontlaad je de batterij weer. Daarmee verklein je de noodzaak tot het verbranden van fossiele energie

GOPACS is het congestiemanagementplatform van de Nederlandse netbeheerders. Via GOPACS proberen we congestie in het elektriciteitsnet te verminderen. Je kan niet via GOPACS handelen, maar wel via markten die zijn aangesloten bij GOPACS, zoals de ETPA (Energy Trading Platform Amsterdam). De netbeheerders roepen in een specifiek lokaal gebied op om meer of minder energie te gebruiken, of meer of minder energie te produceren.

Een Garantie van Oorsprong (GvO) bestaat uit een digitaal certificaat die je ontvangt voor élk duurzaam geproduceerde MWh. Een GvO levert (of kost) op dit moment ongeveer 8,- euro. Bij Edmij kan je als verbruiker je energie ‘groen’ kopen door GvO’s in te kopen, en als producent extra opbrengst krijgen door je GvO’s te verkopen. Je hoeft Edmij hiervoor alleen maar aan te melden bij CertiQ als ontvanger van de door jouw geproduceerde GVO’s. Edmij neemt hier geen enkele marge tussenuit.

MLOEA staat voor ‘meerdere energieleveranciers op één aansluiting’. Dit betekent precies wat het zegt. Door middel van de MLOEA kan jij een andere leverancier voor je opgewekte stroom hebben dan voor je afgenomen stroom. MLOEA biedt dus extra keuzevrijheid. Als je een MLOEA hebt moet er dus wel apart gemeten worden wat je opwekt en wat je verbruikt. Daarom krijg je een extra EAN-code voor dit meetpunt. Je hebt dan 1 aansluiting maar met meerdere EAN-codes.

Zie onze noodvermogenpool pagina!

Veel energiebedrijven rekenen met een onbalansfactor. Zij rekenen onbalanskosten naar een bepaalde ratio van jouw productie of verbruik. Omdat zij hun risico’s willen verkleinen zijn deze ratio’s vaak hoger dan nodig, en betaal je meer onbalanskosten dan nodig is. Bij Edmij doen wij dit niet. Wij proberen door jouw assets slim en actief aan te sturen jouw onbalanskosten te verkleinen.

Iedereen die aangesloten is op het Nederlandse elektriciteitsnet is verplicht een energieprogramma (E-programma) naar de landelijke netbeheerder TenneT te sturen. In dit programma staat een overzicht van het netto ingekochte of verkochte volume elektriciteit per kwartier. Dit noem je een nominatie. Het gedeelte van het verbruik dat afwijkt van de nominatie is de zogenaamde onbalans. De aangeslotene betaalt de onbalansprijs voor shortage (tekort) als zijn verbruik in een kwartier hoger is dan de ingekochte hoeveelheid. De aangeslotene ontvangt de onbalansprijs voor surplus (overschot) als zijn verbruik in een kwartier lager is dan de ingekochte hoeveelheid. Voor de productie van elektriciteit werkt dit hetzelfde: je betaalt voor een lagere productie dan je had verkocht (shortage), en je ontvangt voor een hogere productie (surplus) dan je verkocht. TenneT publiceert dagelijks de onbalansprijzen op hun website. Veel aangeslotenen kiezen er (vaak impliciet) voor om hun programmaverantwoordelijkheid over te dragen aan een professionele programmaverantwoordelijke partij (PV-partij). Dat zijn er op dit moment zo’n vijftig. Edmij is ook een door TenneT erkende programmaverantwoordelijke partij. De PV-partij draagt het onbalansrisico voor alle aansluitingen waar hij verantwoordelijk voor is. Deze partij minimaliseert dat risico door het verbruik zo goed mogelijk te voorspellen en de inkoop op die voorspelling af te stemmen.

Een PV-partij draagt het onbalansrisico voor alle aansluitingen waarvoor deze verantwoordelijk is. Doel van een PV-partij is hierbij uiteraard het minimaliseren van het financiële risico van onbalans, door zo nauwkeurig mogelijk te voorspellen en op basis hiervan in te kopen.

TSO’s zijn eindverantwoordelijk voor het handhaven van de netfrequentie van 50 Hertz. In Nederland is TenneT de TSO. Als zich in Nederland een onbalans voordoet, stuurt TenneT een signaal naar de balanceringsdienstverleners (BSP) die vervolgens balanceringsenergie activeren om de systeembalans te herstellen. TenneT heeft hiervoor verschillende balanceringsdiensten ingeregeld. Ten eerste heb je de onbalansmarkt, waar BRP’s (Balance Responsibility Parties) worden beloond of bestraft als zij niet produceren of consumeren zoals zij hebben ingekocht op de markt. Je wordt beloond als je extra energie vraagt (produceert), wanneer er een overschot (tekort) is. Je wordt bestraft als je extra energie vraagt (produceert), wanneer er een tekort (overschot) is. Dit wordt door marktwerking op de onbalansmarkt opgelost. Andere mechanismes van TenneT zijn de primaire (FCR, Frequency containment reserve market), secundaire (Regelvermogen, aFFR) en teritiaire reserve markten (Noodvermogen of mFRRda). Om het balanceringsproces te coördineren moet TenneT zorgen voor voldoende beschikbare balanceringscapaciteit. Dit wordt geregeld via de BSP rol. De BSP's kunnen hun capaciteit voor deze verschillende balanceringsproducten aanbieden op de markten voor balanceringscapaciteit of energie.

Wanneer jij goed kan voorspellen wat je gebruikt of produceert heb je minder onbalanskosten. Edmij heeft vele weermodellen en probeert hiermee voor elk zonneveld/dak, windpark of verbruikende klant het verbruik zo goed mogelijk te voorspellen. Hiermee verkleinen wij dus jouw onbalanskosten.